Een gemiste afspraak?

EEN GEMISTE AFSPRAAK?

 

De tocht van de Carthaagse vloot in 217 v.C.

 

Het is het jaar, dat Hannibal de Apenijnen overschrijdt en het jaar, dat er een Carthaagse vloot voor de Etrurische kust opduikt. Was het de bedoeling, dat leger en vloot van Carthago zich in het land van van de Etrusken zouden verenigen? Wat zijn de feiten naar wat de klassieke overleveringen erover zeggen?

 

Polybius III, 80:

Toen hij (Hannibal) er tegen ieders verwachting in was geslaagd het moerasgebied door te trekken, vond Hannibal Flaminius in Etrurië gelegerd voor de stad Arretium.

Dit gebeurde vroeg in het jaar 217 v.C. De overstromingen van de rivier de Annio bezorgen het leger van Hannibal natte voeten. Een doorsteek naar de Tyrrheense zee is moeilijk uitvoerbaar. Als er al een afspraak was, dan had de Carthaagse vloot nu hier bij Pisae moeten opduiken, maar die komt pas veel later in dit jaar. M.a.w. Hannibal is te vroeg en/of de vloot komt te laat.

Livius XXII, 3:

Hij (Hannibal) liet de vijand links liggen en begaf zich naar Faesulae. Vandaar trok hij op buit uit midden door Etrurië-----

Hannibal gaat dus niet naar de kust, maar midden door Etrurië vooralsnog in de richting van Rome met een Romeins leger op zijn hielen. Dan volgt de gigantische hinderlaag-veldslag aan het meer van Trasimeno.

Polybius III, 85:

Daarna overlegde hij, optimistisch gestemd over de afloop, met zijn broer en zijn naaste medewerkers over de vraag waar en hoe hij zijn opmars zou voortzetten.

Hannibal heeft wellicht zijn eventuele afspraak met de vloot gemist en hij heeft begrepen, dat de Etrusken niet met hem willen samenwerken. Zonder de steun van beiden kan hij nooit succesvol Rome gaan belegeren. Er rest dus nog maar één optie en dat is links afslaan naar de Adriatische kust.

 

In de zomer van het jaar 217 v.C is Hannibal belandt in Zuid-Italië, waar hij in diverse gevechten met de Romeinen verwikkeld raakt. Dan pas komt het verhaal van de Carthaagse vloot met een onbekend gebleven admiraal naar voren!

Livius XXII, 11:

Op dat moment werd uit Rome een brief bezorgd met de tijding, dat vrachtschepen, die vanuit Ostia proviand vervoerden naar het leger in Spanje, bij de haven van Cosa door een Punische vloot waren buitgemaakt. De Romeinen bemannen hun oorlogsvloot te Ostia en mobiliseren alles wat los en vast zit te Rome. De Carthaagse vloot trekt zich ijlings terug naar de eigen wateren.

Waarom waagde de Carthaagse vloot zich zo ver noordelijk? Als er al een afspraak was met Hannibal, dan kwam men in ieder geval veel te laat. Ik denk eerder, dat het er vooral om ging om de aanvoer van de Romeinse troepen in Spanje te verstoren. Bovendien voer men langs de kusten van Sardinië en kan men gepeild hebben, of dat eiland rijp was voor een opstand tegen de Romeinen. Een opstand, die daadwerkelijk ook een paar jaar later zou plaatsvinden.

Men zal ook snel teruggevaren zijn toen men zag, dat de Etrusken niet geneigd waren om van Rome af te vallen.

M.a.w. het was waarschijnlijk alleen maar een imposante verkenningstocht om te kijken, wat de militaire mogelijkheden waren in dit gebied. Men moet al geweten hebben, dat Hannibal inmiddels al Campanië had bereikt. Die zal ongetwijfeld al een schip naar Carthago gestuurd hebben met berichten over zijn daden. Kortom: er was waarschijnlijk geen afspraak, dat leger en vloot elkaar aan de kust van Etrurië zouden ontmoeten.

Als die er desondanks wel was, dan liep men elkaar falikant mis, omdat Hannibal zo snel drie belangrijke gevechten op de Romeinen wist te winnen en veel eerder in Zuid-Italië was dan men had kunnen bevroeden.

 

H.R.van Diessen

Apeldoorn, december 2011.

 

Naschrift:

Komen we onvermijdelijk bij de “wat als” vraag! Wat zou er gebeurd zijn als de Carthaagse vloot in augustus 216 v.C voor de kust van Etrurië zou zijn opgedoken. Een jaar later dus en net na de vernietigende nederlaag van de Romeinen te Cannae. Hoe zou Rome dan gereageerd hebben?  Zou men dan net zo standvastig zijn gebleven?

Zelfs in het jaar 215 v.C zou de verschijning van de vloot bij Cosa tot grote consternatie hebben geleid en wie weet was Hannibal dan wel overgegaan tot een rechtstreekse aanval op Rome.

Hoe het ook zij, de Carthaagse vloot kwam met zijn uitval in 217 v.C te laat om Hannibal direct de helpende hand te bieden, maar ook weer te vroeg voor de latere strijd in Italië.

Zeker is wel, dat een betere afstemming van de aanvalskrachten van Carthago op elkaar de kans op een andere afloop van oorlog vergroot zou hebben.