Medestanders:

De ca.100 medestanders van Hannibal Barcas worden hier genoemd, voor zover dit uit de klassieke overleveringen kon worden afgeleid. Het waren er natuurlijk veel meer, maar hun namen kennen we niet.

Hannibal, de zoon van Hamilcar, stond er in de 2^e Punische oorlog bepaald niet alleen voor. Alle aandacht gaat onterecht naar hem uit. Hij was een imponerend figuur, maar er waren vele anderen, die evenzeer streden voor Carthago. Sommigen deden dat tot de dood en anderen verzetten net op de tijd de bakens, of pleegden zelfs verraad. Opmerkelijk is, dat zeker de helft van de overgeleverde namen niet-Carthaags is!

 

A.Allereerst waren er natuurlijk de familieleden:

1.Hasdrubal, zoon van Hamilcar Barcas en broer van Hannibal. Hij verdedigt Spanje jarenlang tegen de opdringende Romeinse legioenen, hij dempt diverse opstanden in Keltiberië, hij intervenieert in een Numidische burgeroorlog. Hij is verder de architect van de gewonnen dubbelslag tegen P.+C.Scipio. In 210 v.C  ontsnapt hij met zijn complete leger uit een val in een kloofdal door een slimme truc. In 208 v.C verliest hij de veldslag bij Baecula, maar kan hij toch een groot deel van zijn leger redden. Daarna gaat hij over de Pyreneeën om het volgende jaar zijn oudere broer in Italië te hulp te kunnen snellen. In 207 v.C trekt hij ook over de Alpen, maar verliest de veldslag aan de Metaurus, waarbij hij het leven erbij in schiet. Zijn hoofd wordt in het legerkamp van Hannibal, de zoon van Hamilcar Barcas, gegooid.

Zie apart boekwerk.

2.Mago, zoon van Hamilcar Barcas

218	Met Hannibal mee	Over de Alpen	Hinderlaag Trebbia
217	Trasimeno	Tocht door Midden-Italië	Gerunium
216	Veldslag Cannae	staat naast Hannibal	Naar Bruttium	Naar Carthago
215	Naar Spanje
214	Intibili	Iliturgi
213	Iliturgi	Bigerra
212	Munda	Aurinx
211	Dubbelslag:wint over de Scipio’s	Samen met Hasdrubal Gisgo	Gevechten aan de Ebro
210
209
208	Overleg Toletum
207	Met Hanno	Verslagen in het binnenland
206	Veldslag Ilipa verloren	Samen met Hasdrubal Gisgo	Vlucht naar Gadir
205	Aanslag op Carthago-Nova	Onderdrukt rebellie in Gadir	Naar Menorca
204	Naar Liguria
203	Veldslag in Gallia	teruggeroepen	Overlijdt op schip	Nabij Sardinië

3.Voorts is er nog een Mago bekend, die op Sardinië in krijgsgevangenschap geraakte na de mislukte opstand van de Sarden in 215 v.C. Deze Mago was een familielid van Hannibal, maar de exacte verwantschap is niet bekend.

B.Andere Carthagers:

Personen met de naam Hamilcar:

Minimaal 2 – maximaal 3

1.Een Hamilcar (zoon van Gersacon) verdedigt Melita (Malta) en Gaulos (Gozzo) in het begin van de oorlog (218 v.C), maar is geen partij voor de oorlogsvloot van T.Sempronius Longus. Hij geraakt in krijgsgevangenschap.

2.Een Hamilcar onderneemt met een oorlogsvloot van 50 schepen een plunderaanval op Sardinië. Hij landt eerst te Olbia en wanneer de Romeinse legioenen IX en XVIII op hem aanstormen, scheept hij snel in en landt dan te Carales (Cagliari) en plundert daar de omgeving. Hij weet op tijd weer in te schepen en keert terug naar Carthago.

3.Een Hamilcar verdedigt Locri in 204 v.C tegen de Romeinen. Ondanks de hulp van Hannibal Barcas moet de stad echter worden opgegeven. Deze Hamilcar zal waarschijnlijk met Hannibal in 203 v.C zijn teruggekeerd naar Afrika. Deze Hamilcar kan misschien dezelfde zijn als onder 2.

Personen met de naam Hanno:

Minimaal 5 – maximaal 10.

1.Hanno (zoon van Bomilcar) in het leger van Hannibal Barcas. Hij zorgt voor de truc aan de Rhône door met een eenheid noordwaarts in het geheim over de rivier te gaan en dan op afspraak in de rug van de inheemsen te verschijnen, waardoor het leger van Hannibal Barcas de oversteek in 218 v.C van de Rhône kan forceren.

2.Hanno, een ruiteraanvoerder, in het leger van Hannibal Barcas. Hij wordt in 216 v.C tijdens de veldslag te Cannae genoemd. Hij kan dezelfde zijn als onder 1.

3.Hanno, een luitenant, in het leger van Hannibal Barcas. Hij wordt in het jaar 216 v.C zuidwaarts gestuurd met een eigen legermacht om Bruttium voor de Carthaagse zaak te winnen. Hij werft Bruttische huursoldaten en weet Crotone en Locri voor zich te winnen. Zeer waarschijnlijk is hij dezelfde, die later bij Beneventum in 214 en 212 v.C zal worden verslagen, maar tussendoor weet hij ook een overwinning te plaatsen op de Volontes legioenen in Lucania. Mogelijk is hij dezelfde als 1 en/of 2.

4.Hanno in Catalonië. Deze Hanno wordt door Hannibal Barcas daar achtergelaten met ca.10.000 man om het gebied verder te pacificeren. Hij verliest echter een gevecht tegen Gnaeus Scipio in het jaar 218 v.C. Zijn verdere lot is onbekend.

5.Hanno op Sardinië. Deze Hanno wordt krijgsgevangen gemaakt na de mislukte opstand van de Sarden in 215 v.C. Hij moet een voorname regeringsfunctionaris geweest zijn.

6.Hanno op Sicilië. Deze Hanno landt in 212 v.C in Akragas met een troepenmacht. Hij verliest een veldslag aan de Himerasrivier en schijnt wellicht in onmin geleefd te hebben met Muttines, de ruiteraanvoerder van de Numidiërs. Zijn lot is verder onbekend, maar misschien ontkwam hij naar Carthago en zien we hem later terug onder 8.

7.Hanno in Capua. De verdediging van Capua is in 211 v.C in handen van een Hanno. Dit kan dezelfde zijn geweest als onder 1 en/of 2 en/of 3! Hij wordt bij de inname van de stad door de Romeinen waarschijnlijk gedood, of geraakt tenminste in krijgsgevangenschap.

8.Hanno in Spanje. In het jaar 207 v.C komt er een Hanno naar Spanje met een leger van ca.8000 man. Samen met Mago Barcas werft hij in het binnenland van Spanje een aanzienlijke Keltiberische strijdmacht. Die wordt echter door Silanus overvallen en Hanno geraakt bij de gevechten in krijgsgevangenschap. Wellicht is hij dezelfde als onder 6. genoemd.

9.Hanno in Afrika (1). In 204 v.C is er sprake van een Hanno, die met 500 ruiters een gevecht aangaat met de ruiterij van Scipio. Hij verliest. Mogelijk is hij dezelfde als onder 10.

10.Hanno (zoon van Hamilcar) is ruiteraanvoerder in 204 v.C te Salaeca in Afrika. Met een paar duizend veelal Numidische ruiters loopt hij in een val bij de z.g.toren van Agathocles tussen de ruiters van Massinissa en Scipio. Wellicht is hij dezelfde als onder 9.

Personen met de naam Himilco:

Maximaal 4 – minimaal 2

1.Himilco is bevelhebber van de Carthaagse vloot aan de Ebromonding in 217 v.C. Hij lijdt een zwaar verlies tegen de Romeins/Massaliotische vloot. Zijn lot is verder onbekend, maar misschien is hij de vlootvoogd, die later in Zuid-Spanje aanzet tot een opstand. Wellicht, omdat hij in ongenade was gevallen?

2.Himilco in de senaat van Carthago. Wanneer eind 216 v.C Mago Barcas terugkeert in Carthago met het verhaal en de buit van de overwinningen, is deze Himilco degene, die in debat gaat met de Hanno, die Hannibal Barcas aan de Romeinen had willen uitleveren na het beleg van Saguntum.

3.Himilco (zoon van Bomicar?) levert eind 216 of begin 215 v.C een strijdmacht af bij Hasdrubal Barcas in Spanje. Hij schijnt familie te zijn van de vlootvoogd Bomilcar. Wellicht dezelfde als onder 2.?

4.Himilco, een luitenant in het leger van Hannibal Barcas. Hij verovert eind 216 v.C de stad Petelia in Bruttium.

We horen verder niets meer over hem in Italië. Het kan zijn, dat ook hij eind 216/begin 215 v.C overgestoken is naar Carthago en misschien dezelfde is als 2 en/of 3 en/of zelfs 5.

5.Himilco op Sicilië. Eind 214/begin 213 v.C landt hij met een Carthaags leger bij Ras Melkart op Sicilië en snelt Syracuse te hulp. In 212 v.C gaat hij en zijn complete leger te gronde aan de Anapos bij Syracuse door een geweldige pestuitbraak.

Personen met de naam Hannibal:

1.Hannibal Manomachus is een officier in het leger van Hannibal Barcas. Er is niet veel over hem bekend.

2.Hannibal te Syracuse. Samen met Hippocrates en Epicydes zorgt hij ervoor, dat Syracuse de zijde van de Carthagers kiest in 215 v.C. Zijn verdere lot is onbekend.

Personen met de naam Mago:

Maximaal 6 – minimaal 3

1.Mago de Samniet. Hij riekt naar een half-bloed, maar het is niet zeker. De Samniet kan ook gewoon een bijnaam zijn. Hij doet in ieder geval dienst in het leger van Hannibal Barcas. We weten verder haast niets van hem.

2.Mago. Hij is een overheidsfunctionaris in het leger van Hannibal Barcas. Wellicht was hij lid van de raad van 104.  Hij wordt genoemd bij het verdrag tussen Carthago en Macedonia (215 v.C).  Op weg naar Macedonia wordt hij onderschept door de Romeinse vloot en wordt naar Rome gestuurd.

3.Mago wint bij Capua een ruitergevecht in 212 v.C.

Waarschijnlijk dezelfde als onder 1.

4.Mago verwerft Thurii in 211 v.C.

Waarschijnlijk dezelfde als onder 1.

5.Mago, commandant van Carthago-nova. Hij moet de stad overdragen aan Scipio in 209 v.C.

Hij geraakt in natuurlijk in krijgsgevangenschap.

6.Mago bij Locri. Deze Mago verdedigt de stad in 208 v.C met succes.

Misschien is hij dezelfde als 1.

Personen met de naam Carthalo:

Maximaal 2 – minmaal 1

1.Carthalo de onderhandelaar. In 216 v.C wordt hij na Cannae naar Rome gestuurd om over vrede te praten en om losgeld te onderhandelen. Hij wordt geweigerd en moet snel rechtsomkeert maken.

2.Carthalo in Tarentum. Wanneer in 210 v.C Tarentum aan de Romeinen wordt verraden, haast deze Carthalo zich als bemiddelaar naar de linies van Romeinen om de overdracht in goede banen te leiden. Hij wordt op zijn missie vermoord. De kans is groot, dat hij dezelfde is als 1.

Personen met de naam Hasdrubal:

1.Hasdrubal in het leger van Hannibal Barcas. Hij is de ruiteraanvoerder van de Carthaagse, Iberische en Gallische ruiterij. Hij smeedt de omsingeling van de legioenen bij Cannae door de ruiterij. Zijn verdere lot is onbekend.

2. Hasdrubal de Kale. In 215 v.C leidt hij een expeditie naar Sardinië op de rebellerende Sarden te ondersteunen. Door een storm wordt hij eerst naar de Balearen geblazen. Wanneer hij op Sardinië eindelijk aankomt, is een eerste gevecht door de Sarden al verloren. Hasdrubal verliest daarna een veldslag en raakt krijgsgevangen.

3.Hasdrubal Gisgo of Gersacon. Vanaf 214 v.C is hij in actie in Spanje. Hij wint in 211 v.C de dubbelslag samen met Hasdrubal Barcas en Mago Barcas. Hij opereert meestal samen met Mago Barcas. In 206 v.C verliest hij samen met deze Mago de veldslag te Ilipa.  Hij vlucht naar Gadir. Hij ontmoet Syphax en Scipio op de kust van Numidië. Hij huwelijkt zijn dochter Cafonbaäl uit aan deze Syphax. In 203 wordt hij samen met Syphax desastreus verslagen bij Utica en in een veldslag op de grote vlakten, waarna hij zelfmoord pleegt.

Personen met de naam Bostar:

1.Bostar in het leger van Hannibal Barcas. Hij is een bestuursfunctionaris en mogelijk lid van de raad van 104.

Hij wordt genoemd bij het verdrag tussen Carthago en Macedonia. Op weg naar Macedonia wordt hij onderschept door de Romeinse vloot en wordt naar Rome gestuurd.

2.Bostar in Capua. De verdediging van Capua is in 211 v.C in handen van een Bostar (samen met Hanno).

Hij wordt bij de inname van de stad door de Romeinen waarschijnlijk gedood, of geraakt tenminste in krijgsgevangenschap.

Andere Carthaagse namen:

1.Bomilcar, de vlootvoogd. Hij brengt in ieder geval in 215 v.C versterkingen naar Hannibal te Locri. Hij is actief bij de verdediging van Syracuse en bevoorraadt de stad meerdere malen. Hij schijnt ook tot Tarentum gekomen te zijn. Wellicht heeft hij nog meer transporten verzorgt. Hij liet het nooit aankomen op grote zeeslagen teneinde zijn oorlogsschepen niet in de waagschaal te stellen. Hierdoor bleef de Carthaagse beperkte oorlogsvloot intact. Men kan ook kritiek op hem hebben. Als hij her en der een beslissend gevecht had geprobeerd en hij zou hebben gezegevierd, dan had de oorlog mogelijk een andere wending kunnen nemen.

Aan de andere kant waren de Romeinse eskaders meestal sterker dan zijn smaldelen.

2.Adherbal, vlootvoogd in 206 v.C. Hij verliest een paar schepen aan Laelius, die vanuit Carteia opereert.

3.Arines, commandant van Carthago-nova in 209 v.C. Waarschijnlijk wordt hij verward met de Mago, ofwel is hij een ondercommandant. Hij geraakt op zijn minsr in krijgsgevangenschap.

4.Maharbal is een ruiteraanvoerder in het leger van Hannibal Barcas. Hij komt voor het eerst naar voren als leider van de belegering van Saguntum bij de afwezigheid van Hannibal. Aangenomen wordt, dat hij dezelfde is, die later tijdens de veldtocht van Hannibal ook diverse malen naar voren komt. Na de veldslag bij Trasimeno in 217 v.C schakelt hij met zijn ruiterij bovendien de ruiterij uit bij Folignae van Centenius. Hij leidt vooral de Numidische ruiters bij Cannae (216 v.C). Van hem zijn misschien de mooie woorden aan Hannibal Barcas: De goden hebben je veel gegeven. Je weet te overwinnen, maar weet niet de vruchten ervan te plukken of iets dergelijks, althans naar Livius. Maharbal zien we ook in actie bij Casilinum in datzelfde jaar. Zijn verdere lot is onbekend.

5.Abelux van Saguntum. Het is niet geheel zeker of dit een Carthager is. In ieder geval bewaakt hij daar gegijzelde Spaanse voorname families. Hij laat zich overhalen hen weer vrij te laten, of hij pleegt verraad.

6.Gersacon. Hij is een bestuursfunctionaris en mogelijk lid van de raad van 104.

Hij wordt genoemd bij het verdrag tussen Carthago en Macedonia. Op weg naar Macedonia wordt hij onderschept door de Romeinse vloot en wordt naar Rome gestuurd.

 

C.Personen met gemengd bloed:

1.Hampsicora. Hij is half Carthager en half Sard. Hij weet in 215 v.C de Sarden tot een opstand te bewegen. Wanneer hij in het binnenland soldaten an het werven is, wordt zijn legerkamp door Torquatus aangevallen, waarop zijn zoon noordwaarts vlucht met de restanten van zijn leger. Hampsicora krijgt hulp van Hasdrubal de Kale, maar beiden worden verslagen. Hampsicora sterft nog in hetzelfde jaar.

2.Hostus. De zoon van Hampsicora in Sardinië. In 215 v.C laat hij zich door Torquatus in het legerkamp van zijn vader verrassen. Hij weet te ontkomen, maar in de volgende veldslag sneuvelt hij alsnog.

3.Muttines. Hij is waarschijnlijk een Liby-Feniciër en komt uit de plaats Hippakra. Dat is Hippo Zarythus op de kust van Afrika. In 212 leidt hij succesvol met Numidische ruiters een guerrilla tegen de Romeinse eenheden op Sicilië. Hij schijnt echter in onmin te leven met de Carthaagse generaal Hanno op het eiland. Wanneer hij ziet dat de uiteindelijk strijd door Carthago verloren gaat worden, loopt hij over naar de Romeinen.

4.Indibilis of Andobales. Hij is de hoofdman van de Ilergeten in Noord-Spanje. Zijn naam is echter Punisch. Hij zou dus een half-bloed kunnen zijn, maar zeker is dit niet. Hij staat lange tijd aan de zijde van de Carthagers, maar wisselt af en toe van kamp, wanneer de Romeinen de overwinning dreigen te behalen. In 211 v.C zien we hem aan het hoofd staan van een legertje Suessetanen, die bijdragen aan de ondergang van Publius Scipio met zijn leger in de dubbelslag. Bij Ilipa in 206 v.C vecht hij weer aan de zijde van de Romeinen en krijgt als beloning een paar honderd paarden. Nog in hetzelfde jaar 206 en later in 205 v.C komt hij echter tegen het Romeinse bewind in opstand, maar wordt desastreus verslagen. In het laatste gevecht sneuvelt hij.

5.Hippocrates van Syracuse. Hij is half-Grieks/half-Carthaags. Hij organiseert het verzet van Syracuse tegen de Romeinse legers. In 212 v.C gaat hij met zijn leger te gronde aan de Anaposrivier als gevolg van een hevige pestuitbraak.

6.Epicydes van Syracuse. Hij is half-Grieks/half-Carthaags. Hij organiseert het verzet van Syracuse tegen de Romeinse legers. Wanneer Syracuse in 212 v.C door verraad valt, weet hij de stad net op tijd te ontsnappen naar Agrigentum. Daar houdt zijn spoor op.

D.De andere nationaliteiten:

1.De Griek Sosylos: schrijver in het leger van Hannibal Barcas.

2.De Griek Silenos: schrijver in het leger van Hannibal Barcas.

3.Magilos, hoofdman van de Bojer in de Povlakte. Hij komt in 219/218 v.C naar Carthago-nova om Hannibal Barcas te vragen zijn stam te hulp te komen.

4.Amusicus van de Ausetanen in Catalonië. Deze ‘koning’ vlucht in 218/217 v.C naar Hasdrubal Barcas, wanneer zijn hoofdstad door de Romeinen wordt ingenomen.

5.Pacuvius Calavius uit Capua in Campania. Hij is voorstander van de afval van Rome eind 216 v.C.

6.Marius Blassius uit Capua in Capania. Hij is voorstander van de afval van Rome eind 216 v.C.

7.Sthenius uit Capua in Campania. Hij is voorstander van de afval van Rome eind 216 v.C.

8.Statius Trebius uit Compsa in Lucania levert zijn stad uit aan het leger van Hannibal Barcas eind 216 v.C.

9.Isalcas is de leider van de Gaetulische ruiters in het leger van Hannibal Barcas. Hij opereert eind 216 v.C bij Casilinum.

10.Dasius de Messapiër uit Brundisium laat zich omkopen in 217 v.C en levert de opslagplaats Clastidium uit aan Hannibal Barcas.

11.Marius Alfius is de hoogste magistraat van de Campaniërs in 215 v.C, die met Hannibal Barcas samenwerken.

12.Hieronymus is in 215 v.C koning van Syracuse. Hij kiest partij voor Carthago en zegt het verdrag met Rome op. Hij wordt onmiddellijk in Leontinoi vermoord.

13.Adranadoros van Syracuse is in 215 v.C voorstander van samenwerking met Carthago. Hij wordt in 214 v.C door de pro-Romeinse partij vermoord.

14.Zoippos van Syracuse is in 215 v.C voorstander van samenwerking met Carthago. Hij wordt in 214 v.C door de pro-Romeinse partij vermoord.

15.Polykleitos van Kyrene is een gezant van Syracuse, die in 215 v.C naar Hannibal Barcas gaat.

16.Philodemos van Argos is een gezant van Syracuse, die in 215 v.C naar Hannibal Barcas gaat.

17.Agatarchos van Syracuse. Hij is in 215 v.C een gezant, die naar Carthago gaat.

18.Onesigenes van Syracuse. Hij is in 215 v.C een gezant, die naar Carthago gaat.

19.Hipposthenes van Syracuse. Hij is in 215 v.C een gezant, die naar Carthago gaat.

20.Statius Metius is een Campaniër, die in 214 v.C de verdediging van Casilinum leidt. Waarschijnlijk komt hij bij de overgave van de stad om.

21.Xenophanus is een gezant van Philippus van Macedonia. Hij bereidt het verdrag met Hannibal Barcas voor, maar wordt op zee onderschept door de Romeinse vloot in 215 v.C.

22.Themistus van Syracuse. Hij is archont, pro-Carthaags en wordt vermoord.

23.Gaia van Maesylië. Hij is in 213 v.C koning van dit Numidisch rijkje en kiest partij voor Carthago.

24.Dasius Altinus van Arpi. Hij is eerst pro-Carthaags, maar in 213 v.C verzet hij de bakens en levert zijn stad uit aan de Romeinen. Het Carthaags garnizoen mag echter vertrekken. Altinus wordt met het meegebrachte goud overgedragen aan het bestuur van Cales. De Romeinen besluiten om na de oorlog over zijn verdere lot te beslissen: straf voor zijn ontrouw of genade wegens zijn terugkeer.

25.Philomenes van Taras opent in 212 v.C de poorten van de stad voor het leger van Hannibal Barcas.

26.Nico (Perco) van Taras opent in 212 v.C de poorten van de stad voor het leger van Hannibal Barcas.

Hij wint in 210 v.C een zeegecht bij Sapriportus. In 209 bij de val van Tarentum wordt hij terechtgesteld.

27.Phileas van Taras bevrijdt in 212 v.C in Rome de door de Romeinen gegijzelde Tarentijnen, maar wordt op de vlucht gepakt en terechtgesteld.

28.Massinissa van Maesylië, zoon van Gaia, voert een verbeten interne strijd om het koningsschap. Hij kiest eerst voor Carthago, die hem vanaf 212 v.C met zijn ruiters inzet bij de strijd in Spanje. Hij neemt deel aan de dubbelslag. In 206 v.C kiest hij na de verloren slag bij Ilipa voor Rome. In 204 v.C voegt hij zich bij Scipio in de buurt van Utica. Hij wint samen met Scipio de veldslag op de grote vlakten en die van Zama. In 202 v.C wordt hij koning van een groot Numidië.

29.Syphax van Masaesylië. Hij is de koning van het westelijke deel van Numidië. Hij strijdt in 213/212 v.C tegen Carthago, maar wordt verslagen. In 208 v.C heeft hij zijn macht weer hersteld en oogt dan neutraal. Hij is te Siga gastheer bij een driehoeksoverleg tussen Scipio,  Hasdrubal Gisgo en hemzelf. In 204 v.C kiest hij partij voor Carthago, maar wordt bij Utica en op de grote vlakten door Scipio en Massinissa verslagen. In Cirta wordt gevangen genomen hij eindigt zijn leven in een kerker bij Rome.

30.Damippos de Spartaan. Hij is een gezant van Syracuse, die in 212 v.C op weg is naar Macedonië. Hij wordt echter door de Romeinen gevangen genomen.

31.Attalos van Syracuse is pro-Carthaags. Hij ontdekt een pro-Romeins complot in 212 v.C te Syracuse.

32.Polykleitos verdedigt Syracuse in 212 v.C tegen de Romeinen.

33.Philistion verdedigt Syracuse in 212 v.C tegen de Romeinen.

34.Sindon verdedigt Syracuse in 212 v.C tegen de Romeinen.

35.Moericus de Iberiër verdedigt eerst in 212 v.C Syracuse tegen de Romeinen, maar pleegt verraad en levert de stad aan de Romeinen uit.

36.Vibius Virrus is een leider van het pro-Carthaagse bestuur van Capua. Wanneer de stad in 211 v.C in handen van de Romeinen valt, pleegt hij na een feestmaal met nog 27 andere senatoren zelfmoord.

37.Dasius van Salapia is pro-Carthaags en leider van deze stad in Apulia. De stad wordt in 210 v.C echter door Blattius aan de Romeinen verraden. Het aanwezige Numidische garnizoen vecht zich vrijwel geheel dood. Het lot van Dasius is niet bekend.

38.Blossius van Capua heeft in 210 v.C het snode plan om de hutten langs de muren van Capua, waarin de Romeinse bezettingsmacht is gelegerd, in brand te steken. Zijn plan wordt verraden.

39.Democrates van Taras is de leider van die stad in 210 v.C. Wanneer de stad wordt verraden aan de Romeinen komt hij bij gevechten op het forum om.

40.Marcus Postumius de Etrusk is een staatspachter te Pyrgi. In 213 v.C blijkt op grote gezwendeld te hebben. Wrakken of niet eens bestaande schepen met hun fictieve lading worden voor grof geld bij de Romeinse staat in rekening gebracht. Na zijn ontdekking gaat hij wijselijk in ballingschap. Zijn bezittingen worden verbeurd verklaard.

41.Archimedes van Syracuse. Deze geleerde weet met zijn werktuigen de Romeinse belegeraars van de muren van de stad te houden. In 212 v.C wordt hij de inname van de stad gedood.

42.Mandonius van de Ilergeten. Hij wisselt nog al eens van kamp. In 206 v.C valt hij echter pro-Romeinse stammen aan en verderop in 206 v.C opereert hij samen met Indibilis met een leger van 25.000 man tegen de Romeinen. Hij loopt echter in de val en verliest een grote veldslag. Mandonius gaat naar Scipio om clementie te vragen en komt er met een geldboete van af. In 205 v.C komen de Ilergeten opnieuw in opstand. Ze verliezen de strijd en Mandonius wordt aan de Romeinen uitgeleverd.

43.Sopater van Macedonia komt in 20 v.C Carthago nog helpen met een kleine symbolische strijdmacht, terwijl Philippus eigenlijk al vrede met de Romeinen had gesloten. Zijn lot is verder onbekend.

44.Philippus V van Macedonia. Deze hellenistische koning probeert geheel Griekenland te verwerven. In 215 v.C sluit hij een verbond met Carthago. Hij strijdt tamelijk ongelukkig, alhoewel hij ook enige overwinningen weet te behalen. Hij moet echter aan zijn noordgrens ook het hoofd bieden aan meerdere invallen. Attalus van Pergamom, de Aetoliërs en de Romeinen houden hem in Griekenland zelf bezig. Tot een inval in Italië komt het nooit. In 205 v.C komt de vrede van Phoenice tot stand.

45.Vermina van Masaesylië is een concurrent van Massinissa. Bij de veldslag te Zama in 202 v.C komt hij te laat met zijn ruiters om nog een rol te kunnen spelen. Hij wordt verdreven naar de grens met Mauretanië en enige jaren later sluit hij vrede.

46.Herakleitos (de duistere), gezant in 215 v.C van Philippus van Macedonia.

47.Kriton, de Boeotiër en gezant in 215 v.C van Philippus van Macedonia.

48.Sositheos, de Magnesiër en gezant in 215 v.C van Philippus van Macedonia.

49.De Iberiër Moeniacoeptis wordt in 213 v.C met enige olifanten verslagen.

50.De Iberiër Vismarus wordt in 213 v.C met enige olifanten verslagen.

51.De Numidiër Aréacides vecht in 202 v.C met Hannibal mee.

52. De Numidiër Mésotyles vecht in 202 v.C met Hannibal mee.

Onderscheid naar nationaliteit:

Grieken & Macedoniërs	24
Keltiberiërs	5
Campaniërs	7
Italiërs	5
Numidiërs	6
Overigen	5

Totaal                                                                    52

Carthagers	42
Halfbloeden	6

TOTAAL                                                               100

Hoe liep het met alle betrokkenen af? Overleefden ze deze oorlog?

Gesneuveld, terechtgesteld, zelfmoord	19
krijgsgevangen	16
verraad	3
In ballingschap	1
Ze leefden nog lang (en gelukkig?)	3
onbekend	58

TOTAAL                                                               100